réamhrá |
ogham |
aibítir |
tionscadal |
nuacht |
brabhsáil |
cuardach |
leabharliosta |
forbhreathnú |
teicniúil |
teagmháil |
nascanna |
cóipcheart |
Tá clocha Ogham i measc na seod náisiúnta is suntasaí in Éirinn. Tá inscríbhinní ar na clocha gearrtha ingearacha seo in aibítir uathúil Ogham na hÉireann, ina n-úsáidtear córas eangaí agus línte/scóir cothrománacha nó trasnánacha a léiríonn fuaimeanna de leagan luath den Ghaeilge. Tá ainmneacha daoine tábhachtacha inscríofa ar na clocha seo agus uaireanta ainmneacha treibhe nó ceantair thíreolaíocha. Is iad na hinscríbhinní seo an leagan is luaithe Gaeilge a taifeadadh agus, is acmhainn shuntasach atá iontu do staraithe, mar aon le teangeolaithe agus seandálaithe de bhrí gurb iad na taifid scríofa is luaithe atá againn iad a théann siar chomh fada leis an 5ú aois AD.
Tweets by @NdeFaoiteRinneadh obair bhunaidh ar inscríbhinní Ogham cheana, go háirithe obair Damian McManus (Ollamh le Luath-Ghaeilge, Coláiste na Tríonóide, Baile Átha Cliath agus údar A Guide to Ogam) maidir le gnéithe teangeolaíocha agus obair Fionnbarr Moore (Seandálaí Sinsearach, an tSeirbhís Séadchomharthaí Náisiúnta) maidir le peirspictíocht seandálaíoch. Go dtí seo, taifeadadh na hinscríbhinní Ogham le líníochtaí agus gnáth-ghrianghrafadóireacht. Caithfear ómós a thaispeáint d'obair cheannródaíoch R.A.S. Macalister a chuir líníochtaí líne ar fáil a bhí iontach soiléir ina Corpus Inscriptionum Insularum Celticarum (1945). Tá sé tábhachtach freisin aitheantas a thabhairt don obair a rinne Jost Gippert i ndigitiú sleamhnán daite de go leor de na hinscríbhinní Ogham ina thionscadal ar líne: Thesaurus Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien. Rinneadh atáirgeadh ar roinnt de na hinscríbhinní deireanacha ar CD ROM úsáideach arna tháirgeadh ag Fios Feasa (2002), ina raibh roinnt grianghraf breise. Áirítear go leor de na clocha Ogham an Celtic Inscribed Stones Project (CISP) i mbunachar sonraí ar líne chomh maith. Díríonn tionscadal Ogham in 3D ar chlocha Ogham amháin, agus bailítear le chéile an fhaisnéis ar fad atá ar fáil i gcartlann inchuardaithe amháin agus cuirtear diminsean ríthábhachtach nua leis an obair a rinneadh cheana i bhfoirm múnlaí 3D de na clocha.