Ogham in 3D
English | Gaeilge
Téigh chuig inscríbhinn

CIIC 145. Airghleann (AIRGHLEANN), Contae Chiarraí

Íoslódáil Epidoc | 3D PDF | 3D Textured PDF | 3D OBJ | 🔗 URI https://ogham.celt.dias.ie/145._Arraglen


© Discovery Programme 2013-06-19

© Discovery Programme 2013-06-18

Uimhir Thaifead na Seirbhíse Séadchomharthaí Náisiúnta: KE025-002001-

Cineál an tSuímh

Neamhbhainteach

Cur síos

Suíomh

Seasann an chloch ogham 'i mbearna ardaithe agus nochta idir Masatiompan agus claonta géara N shliabh Bhréanainn, agus tá radharc drámatúil as ar dhá thaobh an tsliabhraoin' (Cuppage 1986, 248). Ar shlí oilithreachta Shliabh Bhréanainn.

Séadchomhartha

Gaineamhchloch 1.91m x 0.38m x 0.20m (Tiontaithe ó Macalister 1945, 140). Tabhair faoi deara: 1.67m ar airde os cionn talún (Fionnbarr Moore).

'Tá crosa inscríofa ar an dá aghaidh agus is cosúil go raibh roinnt maisithe ar an gcloch chun na dromchlaí a réiteach don snoí. Ar aghaidh amháin tá cros Mháltach le síneadh cosúil le crúca ar an taobh deas den lámh uachtair: is foirm mhonagram é seo den siombail chi-rho. Tá cros Mháltach ar an aghaidh eile taobh istigh de chiorcal; tá an lámh íochtarach nasctha leis an gciorcal le líne ghearr, dhíreach' (Cuppage 1986, 248). Deir McManus (1991, 172) go bpléann Henry '(1937, 276 agus 1940, 29), an chloch ogham seo, ina ndéantar cur síos uirthi mar aithris ar shéadchomhartha Briot-Rómhánach de chineál adhlactha'.

Téacs

Suas-barr-síos, 'i scóir phollta, sách caite anois... Chuir casadh an uillinn mearbhall air [an snoíodóir], agus ar an imeall clé tá na scóir taobh aisiompaithe aige' (Macalister 1945, 141). 'Tá an cúinne bairr ar dheis damáistithe agus níl an AN a thaifead Macalister ná Q eile níos faide síos ar an imeall céanna soiléir. Seachas sin, tá na scóir inléite go soiléir.' (Cuppage 1986, 248).

Tras-scríobh

QRIMITIR RO/Ṇ[A]/ṆN MAQ̣ COMOGANN

Aistriúchán

'den sagart Rónán, mac Comgán'

Tráchtaireacht

  • Deir Macalister go bhfuil fianaise aige ar Chríostú na cloiche ogham seo ach déanann McManus (1991, 56-7) argóint ina choinne atá ceart. Deir McManus (1991, 91, 117) chomh maith go mbreathnaíonn 'foirmeacha ginideacha go minic cosúil le hainmneacha agus go raibh dul amú ar Macalister sa chás seo [sa chloch ogham seo], a ndearna sé cur síos air amhail 'síniú' (Críostaí) seachas 'feartlaoi' (págánach). Anseo, féachann RONANN, MAQ agus COMOGANN cosúil le hainmneacha ach is léir gur ginideach atá in QRIMITIR le -IR, agus ní -ER'.

  • Tagann na hainmneacha pearsanta RONANN agus COMOGANN ó rón 'seal' agus com- 'le' + ag 'leads' (Gailsh Comagus) (McManus 1991, 107) agus an dá cheann ag críochnú le foirm dheiridh na hiarmhíre díspeagtha -AN(N) (níos luaithe –AGNI).

  • San inscríbhinn seo, cailltear na deirí ar fad, foirmle an fhocail san áireamh (MAQ, níos luaithe MAQ(Q)I) ach níor tharla meánchoimriú go fóill. Tugann an fhianaise theangeolaíoch seo le fios dáta timpeall ar an dara leath den séú céad (McManus 1991, 96-7).

Láithreacha

Aimsithe

aimsíodh an chloch ina sheasamh ar Shliabh Bhréanainn ach adhlactha i móin suas le 2 throigh ón mbarr (Macalister 1945, 141) i mbaile fearainn Airghleann agus barúntacht Chorca Dhuibhne. (Comhordanáidí GPS -10.249772, 52.257546)

Bhunaidh

Ní fios ach seans gurb é an láthair a bhfuarthas é an bunláthair

Taifead Deiridh

Ag nó in aice leis an suíomh aimsithe ar Shliabh Bhréanainn amharcóir léarscáile poiblí na Seirbhíse Séadchomharthaí Náisiúnta ar www.archaeology.ie.

Stair an Taifeadta

D'fhionn Hitchcock é sna 1840idí (Macalister 1945, 141).

Tagairtí

Suíomhanna Gréasáin agus Bunachair Shonraí ar Líne

Tá an obair seo ceadúnaithe faoi cheadúnas Aitreabúideachta Neamhthráchtála ShareAlike 3.0 Creative Commons d'Éirinn

Cóipcheart (c) 2013 ag Scoil an Léinn Cheiltigh http://www.celt.dias.ie

Má athúsáidtear nó má sheachadtar an obair seo, caithfear tagairt a dhéanamh do http://ogham.celt.dias.ie/

Creative Commons License | Nuashonrú Deireanach: 2023-07-30